Algemeen

Aan de raad van de gemeente Neder-Betuwe,

Hierbij bieden wij u de eerste bestuursrapportage over het begrotingsjaar 2020 aan. Deze geeft de (grotendeels financiële) voortgang aan van de uitvoering van de begroting 2020, die u in november 2019 heeft vastgesteld.

Bijzonder tijdstip
Dat u deze bestuursrapportage in september-oktober pas krijgt voorgelegd, is bijzonder. Dat heeft te maken met de uitbraak van het coronavirus dit voorjaar. In de Kadernota 2021 hadden wij in het hoofdstuk met de financiële positie al een aantal toen bekende ontwikkelingen voor u op een rij gezet. De daadwerkelijke vaststelling en doorvertaling daarvan in begrotingswijzigingen vindt nu in deze eerste bestuursrapportage plaats. Uiteraard zijn nu ook actuele ontwikkelingen tot 1 september 2020 opgenomen.

Verwacht financieel resultaat
De ontwikkelingen in deze bestuursrapportage leiden tot een negatieve bijstelling van de financiële positie voor het jaar 2020 met ruim € 570.000,-. Maar een aantal ontwikkelingen werken ook structureel door. Voor de jaren 2021-2024 voorzien wij tegenvallers ter hoogte van ongeveer €  2,5 miljoen. Die tegenvallers worden grotendeels veroorzaakt door verwachte grote tekorten rondom de Jeugdzorg en de Wmo. Overigens verwachten we die tekorten ook voor 2020, maar daar tegenover staat de uitname van € 3 miljoen uit de reserve precario waartoe bij de vaststelling van de Kadernota 2021 is besloten.

Verderop in deze bestuursrapportage wordt het financiële effect ervan eerst samengevat (onder ‘Incidentele en structurele ontwikkelingen’) en vervolgens per begrotingsprogramma gedetailleerder weergegeven. Ook een aantal benodigde stortingen in en onttrekkingen aan (bestemmings)reserves worden toegelicht.

Verdere slag in de informatiewaarde
Net als de Kadernota 2021 en de Begroting 2021 is deze bestuursrapportage tot stand gekomen in een tijd waarin het credo ‘iedereen werkt zoveel mogelijk thuis’ geldt. Dat bleek geen gemakkelijke opgave. We hadden in deze bestuursrapportage een slag willen slaan in de informatiewaarde voor uw raad. Dat is nog maar beperkt gerealiseerd. Dat komt niet alleen door het op afstand werken, maar ook omdat het gesprek met uw raad over de verbetering van de informatievoorziening nog niet is afgerond. In overleg met de griffie wordt een overleg hierover gepland in het najaar van 2020.

Het financiële effect van de coronapandemie
Het effect van de uitbraak van COVID-19 blijft helaas niet beperkt tot werken vanuit huis. Het jaar 2020 loopt behoorlijk anders dan gedacht. De maatschappelijke gevolgen zijn ingrijpend. Ook de gemeentelijke inzet is de afgelopen maanden anders geweest door corona. Gedetailleerde informatie over de ontwikkelingen en de gevolgen voor de gemeentelijke beleidsterreinen is opgenomen in het ‘Overzicht uitwerking corona’ op de gemeentelijke website. Ook in deze bestuursrapportage is bij de voortgang van een aantal thema’s aangegeven dat er vertragingen zijn ontstaan in de eerste helft van dit jaar. Zo zijn de overlegtafels in het kader van de inkoop Wmo en Jeugd enige tijd stil komen te liggen. Daarnaast is een deel van de projecten van het Regionaal Werkbedrijf - Platform Onderwijs en Arbeidsmarkt Rivierenland (RW - POA) vertraagd geraakt. Bovendien zijn er achterstanden ontstaan in de openbare ruimte, doordat Avri veel met doelgroepen werkt in de openbare ruimte.

In de afgelopen maanden heeft de gemeente verschillende uitgaven gedaan die zonder het coronavirus niet aan de orde zouden zijn geweest. Zo is er uitgebreid gecommuniceerd met inwoners, bedrijven, scholen en (sport)verenigingen en zijn er voor de noodverordening intensief toezicht en handhaving nodig geweest. Daarnaast is het gemeentehuis deels heringericht en intensiever schoongemaakt en is er geïnvesteerd in het mogelijk maken van thuiswerken en digitaal vergaderen. Deze extra kosten houden we nauwgezet bij.

Daarnaast hebben we te maken met tegenvallende inkomsten, bijvoorbeeld doordat huwelijken geannuleerd werden of verplaatst naar andere gemeenten, doordat geen leges geheven konden worden voor evenementen en doordat gemeentelijke (sport)accommodaties niet verhuurd werden.

Tegenover die tegenvallers staan ook extra inkomsten. We hebben een beroep kunnen doen op een provinciale subsidie, die tegemoet komt in de extra kosten voor het in stand houden van vitale functies en het nemen van maatregelen voor ondernemingen. Het Rijk heeft inmiddels twee compensatiepakketten toegezegd, die tegemoet komen aan de extra gemeentelijke uitgaven en tegenvallende inkomsten. Daarnaast bestaan er enkele losse rijksregelingen waarop de gemeente een beroep kan doen en heeft het Rijk ruim voldoende budget beschikbaar gesteld voor de betalingen van TOZO-uitkeringen.  

De precieze omvang van die compensatiepakketten zijn nog niet allemaal duidelijk. Maar op basis van de informatie die we nu hebben, zien we dat we op dit moment ongeveer evenveel extra inkomsten hebben als extra uitgaven en tegenvallende inkomsten. Exclusief de TOZO-uitkeringen gaat het in beide gevallen om ongeveer € 100.000. De gemeente Buren – die de TOZO voor ons uitvoert – heeft in het eerste halfjaar 184 uitkeringen verstrekt en daaraan ongeveer € 730.000 uitgegeven. Hiervoor hebben we al voorschotten van het Rijk gekregen.

Die balans stelt ons enigszins gerust, maar biedt uiteraard geen garanties. Op de langere termijn tekenen zich namelijk meer financiële gevolgen en risico’s af. Daarbij denken we onder andere aan:

• een oplopende oninbaarheid van gemeentelijke belastingen, debiteuren en huuropbrengsten;
• een toenemend beroep op open einde regelingen (en de bijbehorende ambtelijke capaciteit);
• eventuele tekorten bij verbonden partijen zoals de GGD en de VRGZ, die langdurend extra onvoorziene inzet plegen.

Daartegenover staat dat er nog regelmatig nieuwe compensatie- en tegemoetkomingsregelingen beschikbaar komen. Dit geldt niet alleen voor de gemeente, maar ook voor bijvoorbeeld sportverenigingen. Daarnaast zijn er uitgaven die lager kunnen uitpakken, bijvoorbeeld omdat tijdens de lockdown niet altijd 100% van de kosten van niet-geleverde diensten zijn uitbetaald. Over de mate waarin de compensaties en meevallers tegemoet komen aan de tegenvallers, bestaat nog altijd niet veel duidelijkheid.

We hadden gehoopt die duidelijkheid in de zomer wel te kunnen bieden aan uw raad. Maar voor de middellange en langere termijn blijkt dat nog niet goed mogelijk. Wij houden de ontwikkelingen nauwgezet bij en houden uw raad uiteraard ook tussentijds op de hoogte wanneer zich belangrijke verschuivingen voordoen.

Tot slot
Op het moment van schrijven is het nog niet duidelijk of wij elkaar fysiek gaan ontmoeten voor de behandeling van deze bestuursrapportage. Digitaal of niet, wij zien uit naar een goede behandeling.

De secretaris,                  De burgemeester,
Gerrit Stam                  Jan Kottelenberg